طراحی کلینیک دندانپزشکی رویش

طراحی کلینیک دندانپزشکی رویش
موقعیت: تهران، تهران نو، خیابان دماوند، خیابان نیرو هوایی
دفتر معماری: استودیو نوکاو
مساحت زمین: ۲۶۰ مترمربع
مساحت زیربنا: ۶۴۰ مترمربع

ساختمان ها ساکنان بی جان شهرها هستند که سال هاست آرام و بی هیاهو در کوچه ها و خیابان ها ایستاده اند تا برای ما آدمیان پناه و آسایشی فراهم کنند و در گذر زمان خاطره ساز شوند. آن ها باید علاوه بر زیبایی و پاسخ به نیاز کاربران، ریشه در فرهنگ بستر خود داشته باشند.

 هر یک از آن ها سناریو و داستان منحصر به فردی دارند که با توجه به عملکرد خود و شخصیت کاربرانشان متفاوت است. اما در هر حال این سناریو چه از نظر ارزش های سبک زندگی و چه از نظر ابعاد زیبایی شناسانه، ریشه در باور و فرهنگ مردم منطقه دارد.

هر خطی که معمار می کشد و هر فرمی که او خلق می کند می بایست برخاسته از این ارزش ها باشد و ردپایی از هویت اصیل ما را در خود جای دهد.

ایده اولیه طراحی کلینیک دندانپزشکی

ایده اولیه طراحی این پروژه از همین نقطه آغاز شد. این ساختمان در یکی از مناطق شرقی شهر تهران در یک بافت کاملا مسکونی واقع شده بود و خود نیز کاربری مسکونی داشت.

کارفرمایان قصد داشتند تا کاربری فعلی بنا به درمانی تغییر یابد. آن ها می خواستند یک ساختمان جدید درمانی، کاملا متفاوت از بافت منطقه تاسیس کنند. اما ما می دانستیم که برای طراحی یک ساختمان، باید آن را همچون جزیی از یک کل در نظر بگیریم و فرصت تعلق به محیط اطراف و در نهایت شهر را برای آن فراهم کنیم. بنابراین تصمیم گرفتیم تا به جای تخریب بنای موجود، ساختار کلی و بخشی از هویت مسکونی آن را حفظ کنیم و با ارائه طرحی جدید، زندگی تازه ای به آن ببخشیم.

به گمان ما کالبد بر جای مانده این ساختمان، ماهیتی بود که از گذشته تا کنون در برابر تحولات شهر مقاومت کرده و هر بیننده کنجکاوی را به تفکر در مورد آینده خود وا می داشت. اسکلت، دیوارهای اصلی و حتی بخش هایی همچون راه پله را با همان ساختار آجری خود حفظ کرده و با استفاده از چندین روش مختلف، اقدام به مقاوم سازی آن نمودیم.

علاوه بر مقاوم سازی، تمامی تاسیسات قدیمی پروژه نیز نوسازی شدند. به عنوان مثال لوله کشی فاضلاب قدیمی ساختمان، از نوع چدنی بود که در نهایت به چاه متصل می شد، اما پس از بازسازی و طراحی کلینیک دندانپزشکی به پوش فیت تغییر یافت و به فاضلاب شهری متصل گردید. همچنین در لوله کشی آب مجموعه، لوله های پنج لایه جدید جایگزین لوله های فلزی قدیمی شدند. برای تامین گرمایش ساختمان، در کاربری قبلی از موتورخانه و برای سرمایش آن از کولر آبی استفاده می شد که پس از بازسازی جای خود را به داکت اسپلیت دادند.

آجر در طراحی دندانپزشکی

بافت آجر بر قامت دیوارها کیفیت حسی و بصری متفاوتی را برای مخاطبان خود ایجاد می کند و با تداعی احساس حضور در فضای آشنای قدیمی، تجربه افراد از یک فضای پر تشویش درمانی را بهبود می بخشد.

با انجام تمهیداتی همچون پوشش دادن آجر کف با رزین و اپوکسی، این متریال را به استانداردهای فضای درمانی نزدیک کردیم و در نهایت با رعایت همه ضوابط بهداشتی آن را در جایی به کار گرفتیم که کمتر انتظار آن می رفت . با این کار تلاش کردیم تا ضمن احترام به تاریخ و هویت اصلی ساختمان، کلیشه های موجود در باب طراحی کلینیک های درمانی را نیز تغییر دهیم.

بر اساس سناریو جدید، هر یک از کاربری ها در قالب باکس هایی سفید رنگ، در دل بستر آجری جای گرفتند. باکس هایی که با ظاهر امروزی خود معرف قسمت های الحاقی هستند و در داخل و خارج، گوشه هایی کرو و نرم دارند.

بسته به عملکرد فضا و باکس مربوطه، میزان کرو بودن آن متغیر است. به طوری که فضاهای غیر عملکردی در حوزه درمانی مانند پذیرش و انتظار بیشترین میزان کرو بودن و فضاهای عملکردی درمانی مانند جراحی کمترین مقدار را تجربه می کنند. به کارگیری فرم های کرو در کنار فضاهای معمول تیز گوشه ضمن جذابیت بصری برای مخاطبان، تاثیر روانی مثبتی بر آن ها دارد. طبق نتایج تحقیقات، این فرم ها احساس تعادل و آرامش بیشتری را به افراد منتقل می کنند و در فضاهایی با کاربری درمانی می توانند در کاهش سطح استرس مراجعین موثر واقع شوند.

طراحی پلان کلینیک دندانپزشکی

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی که در طراحی فضاهای درمانی باید مورد توجه قرار گیرد، خوانایی مجموعه و تعریف دسترسی مناسب به فضاهای داخلی آن است. به طوری که عدم توجه به این موضوع ممکن است باعث سردرگمی بیمار شده و تبدیل به مسئله‌ای تنش‌زا برای او شود، یا در نقطۀ مقابل با القای حس احترام به پرسنل و مراجعین، موجب افزایش کارایی و رضایت‌مندی آن ها شود. در طراحی پلان این پروژه، میز پذیرش درست در مقابل درب ورودی قرار گرفت تا مراجعین در بدو ورود به سادگی آن را مشاهده کنند و مسیر خود را بیابند. فضای انتظار نیز در نزدیکی این قسمت و در تعامل با آن جانمایی شد.

در ادامه، بخش درمان در فضایی کاملا جدا از بخش پذیرش و انتظار جای گرفت تا دید مراجعین به آن ها به حداقل برسد و در عین حال از نور طبیعی و سایر مزایا نیز برخوردار باقی بماند و در نهایت حوزه خدماتی در فضای مابین این دو عملکرد اصلی جانمایی شد. به طوری که ضمن تفکیک کامل آن ها از یکدیگر، به سادگی به فضای درمانی خدمت رسانی کند.

طراحی نما

همانطور که گفتیم، استراتژی ما در انتخاب شیوه بازسازی “پیوند ساختمان با شهر و محیط اطراف آن بود” ، به گونه ای که کاملا هماهنگ با بافت محله باشد اما در عین حال شاخص و چشم نواز به نظر برسد. حفظ این نکته در طراحی نمای پروژه بیش از هر قسمت دیگر ضروری بود. همچنین در نظر داشتیم تا خطوط و ایده های شکل دهنده‌ی نما نیز برخاسته از سناریوی درونی ساختمان باشد.

بر همین اساس ساختار آجری نما را با همان رنگ و بوی گذشته خود حفظ کردیم و باکس الحاقی سفید رنگ را این بار بر روی زمینه آجری قرار دادیم. به دلیل وجود کنسول قدیمی، گوشه ای از باکس به سمت بالا کشیده شد تا به ارتفاع مجاز نزدیک شود و در نهایت پنجره ها را با یک پترن مشخص کاور کردیم. بدین ترتیب حریم خصوصی بلوک های مسکونی اطراف نیز حفظ می شد.

هم نشینی متریال با اصالتی مانند آجر در کنار سطوح سفید و ساده، موسیقی دلچسبی می نواخت که هر رهگذری را به گوش دادن به خود فرا می خواند. موسیقی ‌ای که روایت گر داستان رویش یک فضای درمانی جدید از دل یک خانه قدیمی ست. مفهوم رویش در این پروژه محصول اعمال تعاریف امروزی معماری در بستر آجری بناست که با احترام به هویت شهری و در جهت افزایش مطلوب بنای قدیمی، کاربری جدیدی را می سازد.

تحریریه دکوبوم 

منبع: آرک دیلی